جاذبه های گردشگری بخارا بسیار زیاد هستند، شهری که شبیه هیچ شهر دیگری در ازبکستان نیست. قدم زدن بین طاق‌ ها و گنبدهای متعدد این شهر قدیمی مانند قدم زدن در زمان است. اما نه مانند سفر در زمان به دوره ای که تکنولوژی پیشرفت نکرده بود. این شهر از نبوغ معماری تنفس می کند که به ندرت در کلان شهرهای مدرن یافت می شود. استادی و مهارت محض در ساخت مناره ها، گنبدها و دیوارهای این شهر شما را گیج می کند. بخارا آیینه معماری گذشته است. تلاش‌ های مرمتی برای تعمیر ساختمان‌ های ویران ‌شده انجام شده است، این بازسازی‌ها بسیار ظریف ‌تر از شهرهای سمرقند یا خیوه بوده و مرکز قدیمی تغییر چندانی نکرده است. حال ما در این مقاله شما را با 10 جاذبه گردشگری بخارا آشنا می کنیم. شما با خرید تور بخارا از ژوان شن سفید می توانید از این جاذبه ها دیدن نمایید.

ارگ بخارا

ارگ بخارا قلعه‌ای بسیار بزرگ است که در مرکز شهر بخارا قرار دارد. این بنا تا زمان سقوطش در سال 1920 توسط روس‌ها به عنوان قلعه مورد استفاده بوده ‌است. امروزه ارگ بخارا یک جاذبه گردشگری برای شهر بخارا است و تاریخچه ‌اش در آثارخانه آن به نمایش درآمده‌ است. برج و باروی ارگ بزرگترین بنای خشتی بخارای امروز است. ارگ طرحی ذوزنقه‌ ای دارد. محیط دیوار خارجی 789.6 متر است و مساحتی بالغ بر 3.96 هکتار را در بر می‌گیرد. بلندی دیواره‌ها بین 16 تا 20 متر متغیر است.



ورودی شاهانه با دو ستون زیبای سده هجدهمی تزئین شده است. بخش ‌های زیرین برج‌ ها به اتاق‌ ها و تراس‌ ها مرتبط می ‌شوند. یک سراشیبی نرم ما را به یک درگاه متحرک می ‌رساند و یک راهروی سرپوشیده که به مسجد جامع ختم می‌ شود. راهروی سرپوشیده ارتباط با انبار‌ها و زندان‌ ها را فراهم می‌کند. در مرکز ارگ مجموعه بزرگ و پیچیده ‌ای از بناها وجود دارد که زیباترین آن‌ها بنای مسجد چهل دخترون است.

مدرسه نادر دیوان‌ بیگی در بخارا

مدرسه نادر دیوان ‌بیگی بخشی از مجموعه معماری لب حوض در بخارا می باشد. سازه مدرسه و همچنین خانقاهی که در نزدیکی آن جای دارد به اسم وزیر نامداری که دستور ساخت این مکان را داده نامگذاری شده‌ است. وزیر نادر در دربار یکی از نیرومندترین فرمانروایان دودمان اشترخانی، امام ‌قلی‌ خان که در سال‌های 1611–1642 در بخارا فرمان میراند، کار می کرد. کابینه امام ‌قلی‌ خان یکی از پایدارترین و کمابیش آرام ‌ترین کابینه‌ ها در تاریخ اشترخانیان بخارا بود. در این دوره فرمانداران نه تنها به جنگ ‌های پیوسته، بلکه به شهرسازی نیز توجه داشتند.



در آغاز نادر دیوان‌ بیگی دستور داد خانقاه بسازند و بعدها کاروانسرایی به آن افزوده‌ شد، ولی در آیین گشایش، امام ‌قلی ‌خان گفت که کاروانسرا برای نشان دادن شکوه خداوند ساخته شده ‌است، پس وزیر ناچار شد آن مدرسه را بازسازی کند. مدرسه نادر دیوان ‌بیگی به سبکی که برای همه سازه‌ های تاریخی مسلمانان آسیای میانه معمول است، آذین شده ‌است. با این همه از نگاره ‌های پرندگان، جانوران و انسان - خورشید نیز در آذین آن استفاده شد که چنین کاری برای سازه‌ های اسلامی معمول نبود.

مدرسه عبدالعزیزخان بخارا

مدرسه عبدالعزیزخان یک مدرسه ساخته ‌شده در سده‌ های میانی در بخارا است. این مدرسه در سال‌های 1651–1652 از سوی فرمانروای ازبک از دودمان اشترخانیان، عبدالعزیزخان ساخته ‌شد و در معماری از دید اهمیت و غنای آذین‌ های هنری از جایگاه ویژه ‌ای برخوردار است. فضای درونی مدرسه با نقاشی‌ های دیواری با چشم ‌اندازی از معماری هندی آذین شده‌ بود. زمان فرمانروایی شوروی، مدرسه عبدالعزیزخان در سال 1930 با همکاری صنعتگر اوستا شیرین مرادف به‌ طور کامل بازسازی شد. این مجموعه که به روش قاش به همراه مدرسه الغ‌ بیگ ساخته شده ‌است، یک مجموعه معماری هماهنگ است.



سردر آن با آذین بیرونی بلند و غنی خود که برای نخستین بار از رنگ زرد در آن بهره برده شده، متمایز است. هنگام آذین مدرسه، شگردهای گوناگونی به کار برده میشد. به طور مثال کاشی‌ های کنده‌ کاری ‌شده و موزاییک‌ های کنده‌ کاری ‌شده، ماژولیکای برجسته، سنگ مرمر کنده‌ کاری‌ شده، دیوار نگاره رخامی، طلاکاری و... . این مدرسه را اوج دستاوردهای معماری آسیای میانه می ‌دانند. برخلاف سنت‌ های آذینی صرف، دیوارها با تصاویر گل، درخت، چشم‌انداز و حتی تصاویری از اژدها و پرندگانی مانند سیمرغ نگارگری شده‌ است.

آرامگاه چشمه ایوب در بخارا

آرامگاه چشمه ایوب در نزدیکی آرامگاه اسماعیل سامانی در بخارا قرار دارد. بر پایهٔ افسانه ‌ای، ایوب از این مکان دیدن کرد و با کوبیدن عصا خود به زمین چشمه ‌ای ساخت. آب این چاه هنوز پاک است و شفابخش شمرده می‌ شود. اگر به تاریخ ساخت آرامگاه چشمه ایوب نگاه کنیم، این ساختمان دربرگیرنده 3 بخش است که در 3 دوره گوناگون ساخته شده ‌است. گورخانه، بخش نخست آرامگاه در سده دوازدهم در دوران ارسلان ‌خان فرمانروای دودمان قرا‌خانیان ساخته شده ‌است. برپایه فرمان ارسلان‌ خان روی گور، یک آرامگاه با شکوه و زیبا ساخته شده و بالای چاه با ایوان پوشیده شده ‌است.



بر پایه نوشته روی دیوار گورخانه، بخش دوم آرامگاه در دوران امیر تیمور ساخته شده: «این ساختمان در دوران فرمان‌ فرمایی امیر تیمور گورکانی، سلطان فرارود و خراسان ساخته شده ‌است.» بخش سوم آرامگاه در سده شانزدهم در دوران شیبانیان ساخته شده ‌است. روی هر از یک ساختمان‌ ها گنبدهای جداگانه جای دارد. آرامگاه چشمه ایوب در میانه یک گورستان کوچک و باستانی جای دارد و طی سالیان زیان‌ های فراوانی دیده است.

دروازه تلیپاچ بخارا

دروازه تلیپاچ یکی از دو دروازه تاریخی در شهر بخارا است که تا امروز سرپا مانده ‌است. از کنار این دروازه در دوردست، مناره کلان دیده می‌ شود. اگرچه دروازه تلیپاچ سال‌ها پیش جایگاه گرد‌آوری مالیات بوده و کاروان‌ های فراوانی از شمال از این دروازه به بخارا درمی ‌آمدند، ولی همچنان یکی از نمادهای اصلی بخارا است. دروازه تلیپاچ دروازه شمالی بخارا است که در سده شانزدهم به عنوان بخشی از برج و باروی شهر در زمان عبدالله ‌خان دوم ساخته ‌شد. از دیوارهای دفاعی که 11 دروازه بخارا را به هم می ‌چسباندند، امروزه چیزی نمانده ‌است.



دروازه تلیپاچ اکنون در درون شهر و در میان خانه‌ها و باغ‌ ها جای دارد. در کنار این دروازه، دروازه کاراکول با همین طرح هنوز به جا مانده‌ است. سردر شیخ جلال تا سال‌ های پایانی سده بیستم در آنجا پابرجا بود ولی سرانجام فروریخت و مردم بازمانده‌ های آن را برای بکارگیری در جایگاه مصالح ساختمانی بردند. نزدیک دروازه تلیپاچ آرامگاه چشمه ایوب جای دارد که زائران برای ارج نهادن به آئین ایوب به آنجا می ‌روند. بازار بومی نیز نزدیک است. این دروازه و بازمانده‌ های دیوارهای دفاعی شهر در فهرست میراث جهانی یونسکو گنجانده شده است.

مسجد بالاحوض بخارا

مسجد بالاحوض، نام یکی از مساجد تاریخی در بخارا است و این سازه در سال 1713 میلادی، روبروی ارگ بخارا در منطقه ریگستان ساخته شده ‌است که همراه با دیگر بخش ‌های تاریخی شهر در فهرست میراث جهانی یونسکو گنجانده شده‌ است. هنگامیکه امیر بخارا در دهه 1920 میلادی زیر چیرگی روسیهٔ بلشویکی قرار داشت، این مسجد در جایگاه مسجد جامع کاربرد داشت. ستون ‌های نازک ساخته ‌شده از چوب‌ های نقاشی‌ شده در سال 1917 میلادی به بخش جلویی ایوان ورودی افزوده ‌شد و سقف برآمده نمازخانه تابستانی را نیز پشتیبانی می ‌کرد. ستون‌ ها با مقرنس‌ های رنگی آذین شده ‌اند.



مسجد بالاحوض مستطیل شکل است و نمازخانه زمستانی، اتاقی با چهار ستون و چندین ورودی است. ایوانی با بلندای 12 متر، دربردارنده یک تالار 20 ستونی با گستردگی 42 در 10 متر است و سقف برآمده ‌ای که بر روی 20 ستون چوبی استوار است. کارکرد این ایوان در جایگاه نمازخانه تابستانی است و از سه طرف به نمازخانه زمستانی راه دارد. ستون ‌های چوبی بر روی شالوده بتنی جای دارند. فضای درونی مسجد به سبک معمول سده 18 آسیای میانه ایجاد شده ‌است و جلوی مسجد حوض و در پهلوی آن گلدسته کوچکی در سال 1917 میلادی ساخته شده ‌است.

نمازگاه بخارا

نمازگاه بخارا یک سکوی نماز است که برای نماز در روزهای اعیاد قربان و فطر، در نظر گرفته شده‌ است و در جنوب باختری بخارا جای دارد. واژهٔ نمازگاه به معنی جاییست که می ‌توان در آن نماز خواند. نمازگاه می‌ تواند یک اتاق یا فقط یک جانماز باشد که ازسوی یک مسلمان برای فراهم کردن جایی پاک برای نماز گزاردن در نظر گرفته می‌ شود. نمازگاه بخارا جاییست برای برپایی نماز جمعیت بزرگی از مردمی که از سراسر کشور ازبکستان می‌آیند و حتی جایی برای راهپیمایی ارتشیان فراهم می‌کند. باور بر این است که نمازگاه در سده نهم در زمان سامانیان ساخته شده‌ است. از آنجایی که نمازگاه امروزه درون شهر جای دارد، معنای اصلی خود را از دست داده‌ است. اکنون نقش نمازگاه در منطقه بخارا را مجموعه ‌های آئینی حومه ‌ای (بهاءالدین محمد نقشبند، آرامگاه قاسم شیخ در کرمنه و...) بازی می ‌کنند.

کاروانسرای رباط ملک در بخارا

رباط ملک خرابه ‌های کاروانسرایی است که در جاده سمرقند به بخارا در حدود یک کیلومتری غرب حاشیه ملک، استان نوایی ازبکستان واقع شده ‌است. این بنا به دستور شمس ‌الملک نصر قراخانی پسر تمگچخان ابراهیم، در امتداد جاده ابریشم ساخته شد. سردر کاروانسرا به صورت یک پشتک با طاق ‌بند وسط طاقچه که دری مستطیل شکل در آن قرار دارد، است.



طاق با یک قاب د شکل به پایان می ‌رسد که از تراکونای حکاکی ‌شده به شکل هشت ستاره نهایی متصل به یکدیگر، با نوارهای در هم تنیده محدود شده ‌است. این حلقه با کتیبه ‌های عربی تزئین شده ‌است. بر روی سقف دروازه، در زیر لایه‌ های گچ مرمتی، بقایای گچ‌ کاری ‌های باستانی شخصیت‌ های رویشی ردیابی شده‌ است. دروازه و تمامی کاروانسرا از خشت ‌هایی به ابعاد 25×25×4 سانتی‌ متر ساخته شده‌ است. ارتفاع دیوارهای اطراف از 0.4 تا 0.7 متر متغیر است. مساحت کاروانسرا 8277 متر مربع است.

طاق زرگران بخارا

طاق زرگران یک بازار سنتی سرپوشیده در میانه تاریخی شهر بخارا است. این بازار در سده شانزدهمدر زمان فرمانروایی عبدالله ‌خان دوم از دودمان شیبانیان ساخته‌ شد. زرگران بزرگترین بازار در میان چندین بازار سرپوشیده کهن بخارا و پیچیده ‌ترینشان در ساخت‌ و ساز و چیدمان است. تا میانه ‌های سده بیستم از آن در جایگاه یک بازار معمولی بهره برده میشد که بیشتر در آن جواهرات می ‌فروختند، ولی بخشی از طاق در جایگاه یک بازار معمولی بود که در آن ابزارهای گوناگون و نیازمندی‌ های روزانه فروخته میشد.



نام طاق زرگران از زبان مردم بخارا که فارسی است گرفته شده و به گنبد جواهرفروشان (زرگر جواهر فروش) نیز ترجمه شده ‌‌است، زیرا در چند سده نخستین پیدایش این بازار، بیش از 35 کارگاه و مغازه زر و جواهر که در آن جواهرات زر فروخته میشد را در خود جای داده ‌بود که نقره و دیگر سنگ‌ ها و فلزهای گرانبها و فرآورده ‌ها و سکه ‌های زر، سیم و مس در آن ضرب میشد که احتمالا بخشی از سکه‌ های تانگای بخارا بود.

طاق صرافان بخارا

طاق صرافان یک بازار سنتی سرپوشیده در میانه تاریخی بخارا می‌باشد. این بازار ساخته ‌شده در سدهٔ شانزدهم در زمان فرمانروایی عبیدالله خان از دودمان شیبانیان ازبک است. طاق صرافان یکی از چندین بازار سرپوشیده بخاراست. تا میانه‌های سده بیستم در جایگاه یک بازار معمولی بود که در آن نیازمندی‌ ها و ابزار روزمره به فروش می‌ رسید و یکی از اصلی ‌ترین بازارهای سرپوشیده بخارا شمرده میشد.



نام طاق صرافان از زبان مردم بخارا که فارسی است گرفته شده، زیرا در چند سده نخست پیدایش این بازار، شمار فراوانی صراف و بازرگان در آن کار می‌ کردند. جابجایی ارز میان بازرگانانی از خانات خوارزم، خانات خوقند، امپراتوری ایران، افغانستان، امپراتوری روسیه، عربستان، عثمانی، امپراتوری چین و هند انجام میشد. امروزه طاق صرافان یکی از جاذبه‌ های گردشگری همه ‌پسند است که در آن بیشتر مغازه‌ های سوغات و فروشگاه‌ هایی وجود دارد که کالاهای قدیمی، کاردستی، ظرف، لباس، سکه، گوهر، تندیس، فرش، کتاب، ساز، نقاشی و… می ‌فروشند.